OBRAZ MATKI BOŻEJ NIEPOKALANEJ PRZEWODNICZKI

Tym, co nieustannie od kilku już wieków przyciąga ludzi do pobernardyńskiego kościoła, jest czczony tu od wieków wizerunek Hodegetrii*. Od blisko 400 lat rozbrzmiewa ten dom Boży pochwalnymi śpiewami ku czci Matki Bożej. Ku Jej wizerunkowi kierują się wszyscy strapieni, którzy po przekroczeniu progów klasztornego kościoła i oddaniu czci Chrystusowi w Najświętszym Sakramencie idą do kaplicy, by prosić Maryję o pomoc i opiekę. Wyrazem miłości są zawsze żywe kwiaty, które zapełniają Jej ołtarz, a dowodem doznanych tu łask – liczne wota umieszczone obok czcigodnego wizerunku.

Obraz namalowany jest na prostokątnym płótnie na desce, przechodzącym w łuk. Ukazuje stojącą Matkę Bożą z Dzieciątkiem na ręku, zwróconą ku wiernym. Twarz Maryi jest młoda i pełna słodyczy, rysy regularne o cechach wschodnich: ciemne oczy, wyraźnie zarysowane łuki brwi, wąski prosty nos i maleńkie usta. Oczy patrzą z wielkim spokojem, usta zdają się lekko uśmiechać. Jej postać pełna jest spokoju i dostojeństwa. Strój ma dość skromny: suknię o ciężkich pionowych fałdach, przepasaną prostym paskiem, i długi płaszcz ze złotym obrzeżem. Okrywa on głowę i czoło aż do brwi, otula całą postać i opadając, tworzy charakterystyczną fałdę na prawej ręce. Na płaszczu nad czołem widnieje znak krzyża, a na wysokości prawego ramienia – gwiazda. Dłonie Maryi są splecione jakby w geście modlitwy. W sposobie przedstawienia Najświętszej Maryi Panny i Dzieciątka występuje wiele elementów zapożyczonych z typu ikonograficznego Matki Boskiej Śnieżnej. Autor obrazu nie jest znany, wiele przemawia za jego powstaniem najwcześniej w ostatnich latach XVI w. albo na początku wieku XVII.

Na rozwój kultu Matki Boskiej wpłynęły nie tylko cuda przypisywane przasnyskiej Pani, ale także przeniesienie słynącego łaskami wizerunku z bocznego ołtarza do kaplicy, by stworzyć dla czci wygodne i odrębne pomieszczenie, oraz erygowanie tu w 1651 r. cieszącego się popularnością bractwa Niepokalanego Poczęcia.

Trzeba też wspomnieć o obchodach oktawy Niepokalanego Poczęcia, zwanych odpustami. Dziś nie są już tak popularne jak w latach powojennych, kiedy mimo panującego w Polsce reżimu komunistycznemu do Przasnysza przybywało w ciągu tych kilku dni nawet 50 tysięcy wiernych z terenów Przasnyskiego, Ciechanowskiego, Mławskiego, Makowskiego i Kurpiowszczyzny. Kulminacyjnym nabożeństwem tych obchodów były maryjne nieszpory z kazaniem i procesją odprawianą codziennie przez całą oktawę, bez względu na trudności wynikające z zimowych warunków atmosferycznych.

Starożytna proweniencja wizerunku i nieustająca żywotność kultu przyczyniła się do decyzji Pawła VI, który wyraził zgodę na udekorowanie wizerunku Niepokalanej Przewodniczki z Przasnysza koronami papieskimi. Uroczystość odbyła się 18 września 1977 r. i zgromadziła wielkie rzesze wiernych oraz znamienitych gości, wśród których było wielu biskupów i przełożony generalny pasjonistów o. M. Boyle. Niestety, choroba nie pozwoliła przybyć kard. Stefanowi Wyszyńskiemu i dlatego uroczystości przewodniczył ordynariusz diecezji płockiej, bp Bogdan Sikorski.

* Hodegetria – najstarszy i najbardziej rozpowszechniony typ ikonograficzny przedstawienia Matki Bożej z Dzieciątkiem Jezus na ręku.