POMNIK UPAMIĘTNIAJĄCY BITWĘ POD GOŁYMINEM

W Gołyminie obok budynku urzędu gminy, przy drodze krajowej nr 60, stoi pomnik upamiętniający “Bitwę pod Gołyminem”. Został on uroczyście odsłonięty 15 sierpnia 2006 roku, zaledwie cztery miesiące przed dwusetną rocznicą tego wydarzenia.

26 XII 1806 roku doszło pod Gołyminem do bitwy pomiędzy wojskami francuskimi a rosyjskimi podczas tak zwanej „Pierwszej wojny polskiej”. Bitwie towarzyszyły wyjątkowo niekorzystne warunki atmosferyczne. Zabłocone drogi, silny wiatr i zawieja śnieżna uniemożliwiły Francuzom wykorzystanie artylerii, podczas gdy pozycja Rosjan pozwalała im na użycie w bitwie dział. Jednak po siedmiogodzinnej walce obie strony wycofały się.  Francuzi stracili 600 żołnierzy, a Rosjanie 1000 żołnierzy i 10 dział. Bitwa zakończyła kampanię zimową 1806 roku. Wydarzenie to bywa często określane mianem „błotnej bitwy”. Bitwą, oprócz samego Cesarza Napoleona Bonaparte, dowodzili znani francuscy przywódcy, tj. marszałkowie Joachim Murat (głównodowodzący), Pierre Augereau, Louis  Nicolas Davout, Nocolas Jean de Dieu Soul. Wincenty Krasiński stał na czele pospolitego ruszenia pod Gołyminem. Po stronie rosyjskiej bitwą dowodzili między innymi generałowie: ks. Dymitr Golicyn (głównodowodzący), Dmitrij Dochturow, Mikołaj Szczerbatow, Fabian Gottlieb von der Osten-Sacken.

Po bitwie Napoleon wstrzymał dalszy marsz, przeniósł swoją kwaterę główną z Pałuk do Gołymina, gdzie stacjonował w dniach 27-29 XII 1806. Wojna trwała długo, losy kampanii 1806/1807 r. Przesądziła bitwa pod Frydlandem 14 VI 1807 r. Na mocy traktatu z Tylży z części ziem polskich dawnej Rzeczpospolitej utworzono Księstwo Warszawskie.

Napis na pomniku brzmi: „Bohaterom bitwy pod Gołyminem stoczonej 26 XII 1806 r. w obecności cesarza Napoleona pomiędzy Francuską Wielką Armią a Wojskami Rosyjskimi w trakcie Pierwszej Wojny Polskiej”. Ten sam napis w języku rosyjskim mieści się z prawej strony pomnika, zaś w języku francuskim z lewej.